Okullar, öğrenci ve velilerle sözleşme imzalamaya hazırlanıyor.
Tarafların hak ve sorumluluklarını güvence altına alan sözleşme, 'okul ve ev arasında sıkı bağlar kurarak, velilerin eğitim sistemine daha fazla katılımının sağlanmasını' ve 'okullarda demokrasi kültürünün oluşmasını' amaçlıyor.
Bu çerçevede, veliler okulun kütüphane, işlik gibi imkanlarından yararlanabilecekler, sınıflarda dersleri izleyebilecekler.
Milli Eğitim Bakanı Hüseyin Çelik, konuya ilişkin genelge yayınladı. Okullara, genelgeyle birlikte uygulama kılavuzları da gönderildi.
SÖZLE?ME
'Sözleşme' ile ilgili esaslar hazırlanırken, Milli Eğitim ile ilgili yasal düzenlemelerin yanı sıra İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ve Çocuk Hakları Sözleşmesi de göz önünde bulunduruldu.
Sözleşme, okulun, öğrencinin ve velinin hak ve sorumluluklarını içeren üç bölümden oluşuyor. Sözleşmeye imza atacak taraflar hem sorumluluk almış olacak hem de haklarının neler olduğunu bilecekler.
Ö?RENCİLERİN HAK VE SORUMLULUKLARI
Sözleşmede öğrencilerle ilgili bölümde öğrencilerin hakları, 'düşüncelerini özgürce ifade etme, güvenli ve sağlıklı bir okul ve sınıf ortamında bulunma, bireysel farklılıklarına saygı gösterilmesi, kendisine ait değerlendirme sonuçlarını zamanında öğrenme ve sonuçlar üzerindeki fikirlerini ilgililerle tartışabilme, kendisine ait özel bilgilerin gizliliğinin sağlanması; okulun işleyişi, kuralları, alınan kararlar hakkında bilgilendirilme, okul kurallarının uygulanmasında tüm öğrencilere eşit davranılması, kendini ve diğer öğrencileri tanıma, kariyer planlama, karar verme ve ihtiyaç duyduğu benzer konularda danışmanlık alma, akademik ve kişisel gelişimini destekleyecek ders dışı etkinliklere katılma, okul yönetiminde temsil etme ve edilme' olarak sıralandı.
Sözleşmede, öğrencilerle ilgili bu 'genel' hakların dışında okulla ilgili hakları da yer aldı. Bu kısımda örneğin öğrencinin, dönem notu ortalaması 5 ise okulun gezilerine ücretsiz katılabileceği, eserlerini kamuya sergileyebileceği gibi hakları olduğunu bilgilerine yer veriliyor.
Sözleşmede, öğrenciler şu sorumlulukların altına imza atacaklar:
§ Okulda bulunan kişilerin haklarına ve kişisel farklılıklarına saygı göstereceğim,
§ Ders dışı etkinliklere katılarak ve bu etkinliklerden en iyi şekilde yararlanacağım,
§ Arkadaşlarımın ve okulun eşyalarına zarar vermeyeceğim, zarar verdiğim takdirde bu zararın bedelini karşılayacağım,
§ Sınıfça belirlediğimiz kurallara uyacağım,
§ Okul kurallarına uyacağım,
§ Okul yönetimine, (fikir, eleştiri, öneri ve çalışmalarımla) katkıda bulunacağım,
§ Arkadaşlarıma, öğretmenlerine ve tüm okul çalışanlarına saygılı davranacağım,
§ Hiçbir şekilde kaba kuvvete ve baskıya başvurmayacağım.
Öğrenciler ayrıca, sözleşmedeki 'Okul bahçesinde bulunan bitkileri ayda bir kez sulayacakları, okulun panolarına yazı ve fotoğraflarla katkıda bulunacakları, okulda düzenlenecek seminer ve toplantılara gelen konuklara rehberlik edecekleri' gibi hükümlerin altına da imza atacaklar.
VELİLERİN HAK VE SORUMLULUKLARI
Sözleşmeye göre, velilerin hakları şöyle:
§ Çocuğumun eğitimiyle ilgili tüm konularda bilgilendirilmek,
§ Adil ve saygılı davranışlarla karşılanmak,
§ Çocuğuma okul ortamında nitelikli kaynaklar, eğitim ve fırsatlar sunulacağını bilmek,
§ Düzenli aralıklarla okulun işleyişi hakkında bilgilendirilmek,
§ Çocuğumun okuldaki gelişim süresiyle ilgili olarak düzenli aralıklarla bilgilendirilmek.
Velilerin, okulun bulunduğu çevrenin imkanları da dikkate alınarak, örneğin okulun, veli eğitim seminerlerinden, okulun kütüphanesinden ve işliklerinden yararlanma hakları da bulunuyor.
Veliler sözleşmede, şu sorumlulukların altına imza koyacaklar:
§ Çocuğumun her gün okula zamanında, öğrenmeye hazır, okulun kılık-kıyafet kurallarına uygun bir şekilde gitmesine yardımcı olacağım,
§ Okulun, öğrenciler için düzenleyeceği ders dışı etkinliklerden en az iki tanesinde görev alacağım,
§ Okulun duyuru ve yayınlarını takip edeceğim,
§ Bilgi edinmek ve toplamak amacıyla gönderilen her tür anket ve formu doldurup zamanında geri göndereceğim,
§ Okul gelişim yönetim ekibi ve okul-aile birliği seminerlerine ve toplantılarına katılacağım,
§ İhtiyaç duyduğunda çocuğumun ödevlerine katkı sağlayacağım, gerekli açıklamaları yapacağım ancak kendi yapması gereken ödevleri asla yapmayacağım,
§ Okumaya, araştırmaya daha fazla zaman ayırması için televizyon seyretme ve oyun oynama saatlerini düzenlemesine yardımcı olacağım,
§ Evde, o gün okulda yaptıklarını paylaşarak günün değerlendirmesini çocuğumla birlikte yapacağım,
§ Çocuğumun uyku ve dinlenme saatlerine dikkat edeceğim, Çocuğuma yaşına uygun sorumluluklar vereceğim (Örneğin odasını toplama, ev işlerine yardım etme, alışveriş yapma...),
§ Çocuğumun disiplin kurallarına uyması için gerekli önlemleri alacağım,
§ Çocuğumun ruhsal ve fiziksel durumundaki değişmeler hakkında okulu zamanında bilgilendireceğim,
§ Aile ortamında fiziksel ve psikolojik şiddete izin vermeyeceğim.
'ÇOCU?UMUN ?EHİR MERKEZİNİ GÖRMESİNİ SA?LAYACA?IM"
Velilerin ayrıca okulun durumuna göre yapmakla yükümlü olacağı sorumlulukları da bulunacak. Bunlar sözleşmede 'Okulun kütüphanesine her yıl en az iki kitap veya kaynakla katkı yapacağım, çocuğumun şehir merkezini görmesini mutlaka sağlayacağım, çocuğumun internette zararlı içeriklerin yer aldığı sitelere erişmesini engelleyeceğim, çocuğumun ayda bir kez toplumsal hizmet kurumlarında gönüllü olarak çalışmasını destekleyeceğim' örnekleriyle yer alıyor.
OKULUN HAK VE SORUMLULUKLARI
Sözleşmenin tarafı olan okulların 'toplumdan ve çevreden saygı ve destek görme, okulda alınan kararlara ve okulun kurallarına uyulmasını isteme' hakkı bulunuyor.
Okulların sorumlulukları ise sözleşmede, velilerin ve öğrencilerin hakları doğrultusunda düzenleniyor. Öğrencilerin akademik ve sosyal gelişimlerini destekleyecek altyapıyı sağlamakla yükümlü olacak okul yönetimleri, 'okulda olumlu bir kültür yaratmak, öğrenci, veli ve çalışanlar arasında hiçbir nedenden dolayı ayrım yapmamak, okulun güvenilir ve temiz olmasını sağlamak, okul ve çevresinde şiddet içeren davranışlara kesinlikle izin vermemek' gibi sorumlulukları üstlenecekler.
Gerekli görülürse sözleşmeye tarafların isteği doğrultusunda ek maddeler de konulabilecek.
İMZA
Okul yönetimi, öğrenci ve velilerin hak ve sorumluluklarının tek tek yer aldığı sözleşmenin en alt kısmında 'Sözleşmenin tarafı olarak yukarıda sunulan hak ve sorumluluklarımı okudum. Haklarıma sahip çıkacağıma ve sorumluluklarımı yerine getireceğime söz veririm' ifadesi ve tarafların imzaları için ayrılmış bölüm bulunuyor.
TÜM Ö?RENCİLER İMZALAYACAK
'Sözleşme' uygulaması, bütün ilköğretim okulları ve liselerde bu yıldan itibaren başlatılıyor. Düzenlenecek toplantılarla velilere bilgi verilecek.
Bundan sonra ise okullar, her kayıt döneminde sözleşme metnini iki nüsha halinde taraflara verecek. Böylece tarafların bilgilenmeleri sağlanacak. Taraflarca imzalanan sözleşme metinlerinden biri, ilk yarıyıl sonuna kadar sınıf öğretmenine teslim edilecek. İkinci nüshanın veli tarafından, evde rahatlıkla görülebilecek bir yere konulması istenecek. Böylece tarafların kendilerini değerlendirmelerinin sağlanması amaçlanıyor.
Sözleşmenin nasıl işlediği konusunda, sınıf öğretmenleri bir değerlendirme formu doldurarak bireysel rapor hazırlayacaklar ve bu rapor öğrencinin karnesiyle birlikte taraflara ulaştırılacak.
Sözleşmeler, öğrencinin okulda bulunduğu yıllar boyunca geçerliliğini sürdürecek.
Milli Eğitim Bakanı Çelik genelgesinde, öğrenci-veli-okul sözleşmesinin, 'okul içinde ve dışında fiziksel ve psikolojik şiddete karşı işbirliği yapmak, taraflar arasındaki iletişim kanallarını açık tutmak, tarafların birbirlerinden beklentilerini sağlam bir zemine oturtmak, öğrencilerin ve velilerin okulun performans değerlendirilmesi sürecine etkin katılımını sağlamak' gibi konularda taraflar için bir 'yol haritası' niteliği taşıdığını belirtti.
'AMAÇ, CEZA VERMEK DE?İL'
Sözleşmede, 'tarafların sorumluluklarını yerine getirmemesi halinde ne yapılacağı' konusunda açıklama bulunmuyor.
MEB yetkilileri, sözleşme hükümlerine uyulmaması veya sözleşmenin imzalanmak istenmemesi halinde yaptırım uygulanıp uygulanmayacağı konusundaki soruya şu yanıtı verdiler:
'Bu sözleşmenin amacı demokrasi kültürü oluşturmak, velilerin eğitime katılımlarını sağlamak, öğrencilerin sorumluluk duygusunu geliştirmek. Veliler, öğrenciler hakları konusunda bilinçlenecekler ve isteklerini yazıya döküp imzalayacaklar.
Eğer sözleşmedeki hükümlere herhangi bir itirazları olursa bunun ne olduğu sorulacak ve istekleri doğrultusunda da hükümler konulacak. Sözleşmeye konulacak hükümlerin ucu açık. Eğer uymazlarsa, burada amaç ceza vermek değil. Verdikleri sözü yerine getirmelerini sağlamak.'
