 |
Okullar kapanalı birkaç hafta olmuşken anne-babalar da ailece nasıl bir tatil geçireceklerinin planlarını yapmanın peşinde. Bu dönemde kimi ebeveynler çocuklarının ağustosböceği gibi çalışmasını istiyor, kimileri ise onların günlerini boş geçirmesinden yana. Uzmanlara göre ise çocuklar için bu iki tercih de zararlı. Bu zamanın ailenin bir araya gelmesi için fırsata dönüştürülebileceğini belirten pedagoglar, anne-babaların tatil döneminde çocuklarıyla bire bir ilgilenmeleri ve onlara özel vakitler ayırmaları gerektiğine dikkat çekiyor.
Tatil planını aile fertlerinin topluca yapması gerektiğini söyleyen uzmanların bu konuda birleştiği bir başka konu ise bu zaman dilimi içinde çocuklara çok da boş vakit bırakmamak ve onlarla birlikte günü programlı bir şekilde geçirmek. Tatilde çocukları dikkate alarak program yapılmasını öneren uzmanlara göre çocukların dinlenirken bir yandan da yeni şeyler keşfetmesine imkan tanınmalı. Pedagoglar her şeyden önce tatilin ailenin bir araya gelme, birlikte vakit geçirme zamanı olarak değerlendirilmesi gerektiğini söylüyor. Biz de size bilinçli bir tatil konusunda yardımcı olmak amacıyla işin ehline danıştık. Tatili evde geçirmeyi düşünüyorsanız ailenizle birlikte yapabileceğiniz etkinlikler psikolog Ferhat Çelik'ten. y.gunduz@zaman.com.tr
Ailece oynanabilecek oyunlar
Hikâye tamamlama: Herkesin katılacağı bir hikâye oluşturun. İlk olarak biri "Ormanda akşam olmak üzereydi, geceyi geçirmek için güvenli bir yer bulmaları gerekiyordu." gibi cümle ile hikâyeyi başlatır sonra herkes sırayla birkaç cümle ekleyerek hikâyeyi devam ettirir. Önceki cümlelere dikkat edilerek hikâye devam ettirilir. Aileden biri hikâye yazıcı olabilir ve anlatım bitince tüm aile baştan hikâyeyi okuyarak keyifli bir zaman geçirebilir.
Evde define avı: Evde düzenlenecek bir define avı herkesin ilgisi çekecektir. Evin bir yerine bir define sandığı (içinde çikolatalar olan bir sepet ya da ailece izleyeceğiniz bir film) saklayın. Çocukların bu define sandığına ulaşmasını sağlayacak ipuçlarını evin çeşitli köşelerine yerleştirin. Her ipucu notu bir sonraki ipucuna nasıl gidileceğini anlatır ve en sonunda ipuçlarını doğru çözen, defineye ulaşır.
Görsel hafıza oyunu: Bir tepsiye evde bulunan küçük eşyalardan (toka, bozuk para, tırnak makası, saç fırçası, cüzdan vb.) beş tane nesneyi toparlayın. Herkesin bunlara dikkatle bakmasını sağladıktan sonra tepsinin üstünü bir örtü ile kapatın ve herkesin aklında kalanları kâğıda yazmasını isteyin. Listesinde en çok doğru olan oyunun galibi olacaktır. Bu oyunu dokun-hisset-tahmin et olarak da oynayabilirsiniz. Bu kez nesneleri bir torba ya da kutuya koyun, oyuncular ellerini kutuya sokup dokunarak nesnenin ne olduğunu tahmin etmeye çalışsın.
Ava çıkalım: Bu oyunda aile üyelerinden biri evde bulunabilecek bir ya da birkaç nesne ister, diğer oyuncular ev içinde ava çıkarak istenilenleri bulmaya çalışır, en çabuk ve istenileni tam olarak getiren puan kazanır. Örneğin "banyoda bulunan sarı bir şey, bir elma, bir de tenis topu" avına çıkalım.
Kelimeyi tahmin et: Aile üyelerinden biri sözlükten bir kelime (günlük hayatta çok sık kullanılmayan) seçip okur. Diğer aile üyeleri bu kelimenin ne anlama geldiği ile ilgili tahminlerini kâğıda yazar. Sonra herkes tahminlerini paylaşır ve kelimenin gerçek anlamı ile bu tahminler karşılaştırılır.
Aile albümü: Eğer aile fotoğraflarınız bir albümde düzenli olarak durmuyorsa ya da tekrar düzenlenilmesi gerekiyorsa bunu ailece yapmak eğlenceli olabilir. Fotoğraflardaki aile üyeleri hakkında sohbet etmek (kim kimdir?), fotoğrafları kronolojik sıraya dizmek, ailece eski günleri hatırlamak sizin için de anlamlı olacaktır.
Tatil anı defteri: Çocuklar ile birlikte gittiğiniz tatiller ile ilgili anılarınızı topladığınız anı defterleri oluşturabilirsiniz. Çocuğunuzun tatilde çekilen fotoğrafları, gittiğiniz yerden aldığınız kartpostalları yapıştırıp, başınıza gelen ilginç olayları yazı ya da resim ile deftere geçirmesine yardım edebilirsiniz.
Evde yapılabilecek bazı etkinlikler
Yemek pişirmek: Yemek hazırlığı hem çocuğunuzla keyifli zaman geçirdiğiniz hem de yeni bilgi ve becerilerin öğrenildiği bir etkinliğe dönüşebilir.
Alışveriş oyunu: Evde çocuğunuzla birlikte marketlerin alışveriş kataloglarını kullanarak alışveriş oyunu oynamak para kavramının öğrenilmesinde yardımcı olur. Evdeki pratiklerden sonra oyunu markete gidip gerçek hayata geçirebilirsiniz. Böylece çocuğunuzun basit matematik hesapları yapmasına, para kavramını öğrenmesine, bilinçli tüketim hakkında bilgi sahibi olmasına yardımcı olabilirsiniz.
Birlikte çalışmak: Ailece yapılacak işlerin bir listesini çıkarıp o günün projesini seçin; "dolapların düzenlenmesi, eski eşyaların ayrılması" gibi. İşin nasıl yapılacağını birlikte adım adım planlayın. İşleri planlamak ve sorumluluğu paylaşmak çocuğun bu becerileri günlük hayatında kullanmasına yardımcı olacaktır.
Akşam yemeği sohbetleri: Akşam yemeklerini, sohbet etmek, günün olaylarını paylaşmak için bir fırsat olarak değerlendirebilirsiniz. O gün işte yaptıklarınızı, sizi mutlu eden ya da kızdıran olayları anlatarak çocuğunuza model olabilirsiniz. Bu sayede çocuklar hem başlarından geçen bir olayı sıralı olarak anlatabilme hem de duygularını ifade edebilme becerilerini geliştirme imkânı bulur.
Aile fertleri, bir araya gelerek plan yapmalı
Adem Güneş - Pedagog: Tatil öncesi, aile fertleriyle bir toplantı ile tatil programı yapılmalı. Çocuklarla birlikte yapılan bu programlar aylık, haftalık ve günlük gibi genelden özele doğru olmalı. Tatil yatma zamanı değil, kişinin kendi ile baş başa kalma ve biyolojik ritme dönme zamanıdır. O yüzden güne erken başlanmalı, öğlen saatleri dinlenmeye ayrılmalı. Bir güne çok program sıkıştırmak da yanlış. Tatilde bebeklerimiz ve yaşlılarımız ihmal ediliyor genellikle; tatil programı yaparken onları da dikkate almalı. Ebeveynler, zaman zaman mekân değişikliği yapmalı. Mekân değişikliği insanın ruhunu tazeler.
Güvendiğiniz birinin yanında ona iş bulun
Faruk Öndağ - Uzman Psikolojik Danışman: Çocuklara yaz aylarında arkadaşlarıyla oynayabileceği ortamlar ayarlamalı. Elektronik aletlerden (bilgisayar vs.) uzak tutun. Oyun ortamı yoksa çocuğa fazla boş vakit bırakılmamalı, tatil spor aktiviteleri ile değerlendirilmeli. Bu zamanda çocuk mücadeleyi, kazanmayı, kaybetmeyi öğrenir. 11 yaşında çocukların tanıdık ve güvenilir birinin yanında işe girmesi çocuğun yararına olur. Hayatı tanımak için bu olmazsa olmaz bir gerçek. Babalar erkek çocuklarla vakit geçirmeli, ona özel zaman ayırmalı ve erkeklerin yapabileceği işleri beraber halletmeli. Erkek çocuk testereyi, çekici, tornavidayı bilmeli. Anneler ise kız çocuklarını yanına alarak mutfak işlerini şarkı türkü ile eğlenceli hale getirerek onlara öğretmeli.
Yaz okulları, gelişimine katkı sağlayabilir
Fazilet Seyidoğlu - Psikolog: Tatil öncesi bir toplantı yapılmalı. Ana sınıfı düzeyindeki çocuklar için daha çok görerek öğrenebileceği ve eğlenebileceği aktiviteler tercih edilebilir. Hayvanat bahçesi gibi. İlköğretim yaşındaki çocuklarda ise yaz okulları çocukların gelişimini olumlu etkiler. Bu çağdaki çocukların kitap okumaları da teşvik edilmeli. Tatilde önemli olan, anne-babaların çocuklarıyla vakit geçirmesidir. Bu yüzden yapılacak aktiviteler ailece düşünülmeli.
Hep birlikte oyun akşamları düzenleyin
Ferhat Çelik - Psikolog: Kaliteli zaman geçirmek için özel bir zaman dilimi belirlemeye gerek olmayabilir. Mutfakta yemek hazırlamak, alışveriş, çekmece düzenlemek gibi etkinlikler hem öğrenme hem de eğlenme fırsatı olabilir. Ailece planladığınız oyun akşamları çocuğun gelişimini desteklediği gibi aile içi iletişimi de güçlendirecektir. Herkesin şehir veya ülke dışına çıkma gibi imkânı olmayabilir. Bulunduğumuz şehirlerin imkânlarından, kültürel altyapısından faydalanarak çocuklarımızın çok güzel şeyler yaşamasına vesile olabiliriz.