Doğru seçilen oyuncak, çocukların psikolojik gelişimi kadar, kültürel gelişimini ve hatta ileride meslek seçimini bile etkiler.

Örneğin arabalara merakı çok yoğun olan bir çocuğun ileride yarış sporlarına ilgisi olması, lego ya da el hamurlarına ilgisi olan bir çocuğun da mimar ya da mühendis olması muhtemeldir. Oyuncaklara olan ilgi çocukların içinden gelmektedir ve çocuğu zorla başka bir oyuncağa yönlendirmek imkânsızdır.

Hemen hemen her erkek çocuğun rüyasında kırmızı bir araba, her kız çocuğunun da düşlerinde kocaman bir bebek vardır. Zaman zaman anne-babalar için gereksiz görülebilen bu oyuncakların herbirinin çocuk gelişiminde ayrı bir yeri ve önemi var. Ancak her oyuncak aynı derecede yararlı mı? Bu soruya 'evet' demek pek mümkün değil. Bu yüzden de anne-babalar çocuklarının oynadıkları oyuncaklara dikkat etmeli ve onlar için doğru oyucakları seçmeli. Her şeyden önce oyuncak, çocukta merak uyandırmalı, kasları çalıştırmalı, girişimciliği ve hayal gücünü artırmalı. Daha da önemlisi çocuğu problem çözmeye yönlendirmeli. Bu nedenle çocuk için en iyi oyuncak tekrar tekrar oynamak istediği ve her defasında daha fazla haz aldığı oyuncaktır. Evde bulunan kaplar, makaralar, hamurların tümü çocuğa istediği gibi şekillendireceği bir oyun ortamı sağlar. Oyun ona hayat deneyimi sağlayarak, farklı durumlara uyum sağlamasına da yardımcı olur.

Oyuncakların çocukların yaş grubuna göre seçilmesi gerekir. Yaş grubu, çocuğun ne ile oynayacağının yanında, nasıl oynayacağını da belirler. 0-2 yaş arası çocuklar tüm duyularını uyaran renkli ve sesli çıngırak gibi oyuncaklardan hoşlanırken, okul öncesi çağda olan çocuklar üretici yönlerini destekleyen her türlü nesneden ve resim yapmaktan hoşlanırlar.

Bebeklerin oyuncak seçimi müziğe olan ilgilerini ortaya çıkartır

Objelerle çıkartılan seslere olan ilgisi onun müzik yeteneğinin bir göstergesi olabilir. Oradan çıkan bir tını bebeğin müziğe olan ilgisini keşfettirebilir. Keşfettiği yeni renkler ve sesler sanata olan ilgisini ortaya çıkartabilir. 6. aydan sonra annenin iyi bir gözlemci olması, bebekteki birtakım davranışların anlamlı olduğunu fark ettirecektir. Hatta bebeğe anne karnındayken bile klasik müzik dinletilebilir. İlk 6 ayda müziğe yetenekli olan çocukların 'agu'laması bile farklıdır.

Oyuncak, çocukların kişilik ve yetenek gelişimini sağlayarak, yetişkin dünyasına hazırlanmasına yardımcı olur. Doğru seçilen oyuncak çocukların psikolojik gelişimi kadar, kültürel gelişimini ve hatta ileride meslek seçimini bile etkiler. Örneğin arabalara merakı çok yoğun olan bir çocuğun ileride yarış sporlarına ilgili olması, lego ya da el hamurlarına ilgisi olan bir çocuğun da mimar ya da mühendis olması ihtimaldir. Oyuncaklara olan ilgi çocukların içinden gelir ve çocuğu zorla başka bir oyuncağa yönlendirmek imkansızdır. Önemli olan çok küçükken yeteneğini keşfetmek ve ona göre çocuğu yönlendirmektir.

***

Hayal kahramanları çocuğu travmaya götürebilir

Hayal kahramanları, tabanca, tüfek gibi oyuncakların çocukların ruhsal gelişimine olumsuz etkileri bulunur. Onlar çocuğu şiddete meyilli hale getiriyor ve bu durum travmaya neden olabiliyor. Çocuğun özellikle 5 yaşına kadar soyut somut kavramı gelişmediği için gerçek hayatla hayal dünyasını karıştırabiliyor. Ailelerin bu konuda dikkatli olması ve çocukları ne kadar isterse istesin bu oyuncaklardan edinmemeleri gerekir.

Yüzeylerdeki kimyasal maddelere dikkat

Oyuncak alırken dikkat edin; ebeveynlerin oyuncak alırken oyuncağın kullanımından kaynaklanan riskleri de dikkate almak gerekiyor. Oyuncak, parçaları sağlam ve zorlamalara dayanıklı olmalı, yüzeyleri zararlı olan kimyasal madde ile kaplı olmamalı, kenarı ve çıkıntıları fiziksel yaralanmaları en aza indirecek şekilde tasarlanmalı. Özellikle çocuğun ağzına soktuğu yüzeyi boyalı olan oyuncakları almamalarını öneriyoruz. Parçaları boğulma riski taşımamalı. 4- 5 yaşından önce nefes borusuna kaçabilir. 4-5 cm'den küçük parçalar içeren oyuncaklardan kaçınılmalıdır.

***

 

Çocuklara her ay başka oyuncak gerek

0-3 ay arası oyuncaklar

Hareketli, özellikle müzikli parlak renkli ve basit biçimli olanları seçin. Bebeğin dikkatini toplamasına ve şekil tanımasına yardım eder.

Plastik halka: El denetimini ve eşgüdümü geliştirir.

Çıngırak: El denetimini ve el-göz uyumunu geliştirir; bebeğe bedenin bittiği, oyuncağın başladığı yeri öğretir.

4-6 ay arası oyuncaklar

Bez bebekler ve diğer yumuşak oyuncaklar: Düşsel oyuna teşvik eden, avutucu nesneler.

Yumuşak top: El-göz uyumunu geliştirir.

Ayna: Benlik kavramını besler.

Parlak renklerde ve farklı şekillerde yumuşak bloklar: Renk ve şekilleri tanımaya yardımcı olur.

Oyun minderi- oyun merkezi: Etki tepkiyi öğretir.

Diş çıkarma halkaları: Rahatsız dişetlerini yatıştırır.

Kumaş kitaplar: Dokunma deneyimi kazandırır; kitap sevgisini besler.

6-9 ay arası oyuncaklar

Bloklar: Boyut algısını güçlendirir, renk ve şekil tanımayı sağlar.

Toplar: El göz uyumunu ve dengeyi sağlar.

Ayna: Benlik duygusunu geliştirir.

Tahta kitaplar: Eğlenceli, sözcük dağarcığını çoğaltır.

Telefon: Zihni geliştirici oyun sunar, iletişim becerilerini artırır.

Kutudaki yaylı kuklalar: Nesne kalıcılığını öğretir.

9-12 ay arası oyuncaklar

Kaplar: Nesne kalıcılığını öğretir.

Üst üste yığılan oyuncaklar: Boyut algısını güçlendirir.

Delikli herhangi bir şey: Nesne kalıcılığını öğretir.

Banyo oyuncakları (Duş, kepçe, kova): Ölçme ve tartmaya yardım eder, yeni ortamları keşfetmeye cesaretlendirir; güvenli özgür oyunla tanıştırır.

Direksiyon: Düşsel oyun sunar.

13-15 ay arası oyuncaklar

Şekil sıralama: Şekiller arasındaki ilişkiyi öğrenmesini sağlar.

Oyuncak kamyon ya da yürüteç: Denge kurmayı sağlar ve yürümeyi pekiştirir.

Üst üste yığılan halkalar: Sıralama becerisini kazandırır.

Basit yapbozlar: Kas becerisini geliştirir, okuma öncesi beceriler kazandırır.

Ayıcık halkaları: El becerisine yardım eder.

Eşleme oyuncakları: Eşleme ilk matematik becerisidir.

Sıralama çantası: Sıralamayı teşvik eder, ilk matematik becerisi.

Şekil yerleştirici: Sıralama becerilerine yardım eder, boyut algısını güçlendirir.

16-18 ay arası oyuncaklar

Bebekler ya da doldurulmuş hayvanlar : Hayal gücünü geliştirici oyun sunar.

Oyuncak at: Fiziksel becerileri teşvik eder.

Kalın pastel boyalar: Çizim ve el becerisini geliştirir.

Sabundan balonlar yapan oyuncak: İlk bilimsel kavramları öğretir. Bazı maddeler biçim değiştirir.

2-3 yaş arasında doğal oyuncaklar üretkenliği artırır

Bu yaşlar arasında çocuklar hayal gücüne dayalı oyunlar geliştirir. Çocuğun kendi kendine yeni bir şeyler oluşturacağı malzemeleri tercih edin. Oyun hamurları, kum, su, gazete kâğıdı, tahta ya da plastik çekiç, tornavida, keskin olmayan makas, boyalar, kâğıtlar, basit tahmin oyunları (hayvanları tanıma gibi), boyama kitapları gibi... Oyuncakların doğal malzemelerden olması hem üretkenliğini artıracak hem de kendini ifade etmesine daha fazla fırsat verecektir.

Tahta ve plastik bloklar, oyun hamuru, kum gibi malzemeler el becerisini artırır. Oyun parklarıysa sosyalleşmeye başlamasını sağlar.

Doktor korkusu olan doktor seti almalı, bununla oynaması sağlanmalı (Sizi muayene edebilir). Böylece korkusunu yenebilir.

3-5 yaş arasındaki çocuklar oyunlarda kavga çıkarabilir

Okul öncesi çocuklar gerçekçi ayrıntıları ve işleyen parçalı oyuncakları tercih eder. Olayları ve gözlemlerini, oynadıkları oyunlar ve çizimlerle yansıtırlar. Çocukların anlatılarında kullandıkları karakterlere, isimlere ve oyun içeriğine dikkat edilmeli.

Çocuklar, 2-3'erli gruplar halinde oyunlar kurmaya başlar. Ancak paylaşım kavgaları yaşanabilir. Barış sağlanması için çocukların da düşüncesi alınarak ortak bir karara varılmalı.

Genellikle lego oyunları oynarlar. Küçük figürler ve arabalarla canlandırma oyunlarına ilgileri de zirvededir.

Bu yaştaki çocukların çoğu küçük parçalar içeren oyuncaklarla oynayabilir. Ancak çocuk hâlâ nesneleri ağzına götürme eğilimi gösteriyorsa küçük parçalar içermeyen oyuncakları tercih etmelisiniz. Oyuncaklar sert yapılı olmalı, keskin kenar veya köşeleri olmamalı, kolayca kırılmamalı ve parçalarına ayrıldığında keskin köşeler çıkmamalıdır. Bir yetişkin gözetiminde olmadığı sürece elektrikli parça içermemelidir.